Officiële naam:
Vereenvoudiging en modernisering overheidsopdrachten om kmo’s meer te betrekken
Waarom zou deze regel geschrapt of aangepast moeten worden
Kmo’s en groeibedrijven worden slechts heel beperkt betrokken bij overheidsopdrachten in ons land. Slechts 33% van de geselecteerde aannemers zijn kmo’s. Hiermee staan we op de allerlaatste plaats van heel de Europese Unie. We zien ook geen positieve evolutie overheen de tijd (over de periode 2019 tot 2022 bedroeg het percentage respectievelijk 32%, 31%, 29%, en 33%). We staan daarbij al jaren op de laatste plaats in Europa (buurland Nederland scoort 67%).
Voor kmo’s en groeibedrijven biedt de betrokkenheid bij overheidsopdrachten echter tal van voordelen. Het biedt hen namelijk een hefboom om sneller te groeien. Bovendien kan de overheid fungeren als een belangrijke en grote klant, wat voor bedrijven een nuttige referentie kan opleveren om meer toekomstige klanten aan te trekken.
We moeten dus dringend deze betrokkenheid verhogen. Er zijn meerdere factoren die de lage betrokkenheid van kmo’s verklaart. Een belangrijke factor is de overmatige administratieve lasten en bureaucratie. Vooral voor kleinere ondernemingen is dit zeer belastend. Bij deelname aan een overheidsopdracht moeten bedrijven niet alleen antwoorden op de gestelde vragen over de te leveren goederen of diensten, maar ook een groot aantal documenten verstrekken. Dit omvat bv. attesten van de jaarrekening bij de NBB, attesten van indiening en betaling van RSZ-bijdragen, attesten van het niet hebben van fiscale schulden bij de FOD Financiën, … Vaak vragen aanbestedende overheidsdiensten om documenten die al beschikbaar zijn bij andere overheidsdiensten. Daarnaast worden er veel normen opgenomen in de bestekken, wat niet altijd noodzakelijk is en alleen maar zorgt voor extra administratieve lasten. Daarbovenop is het vaak niet bevorderlijk voor nieuwe innovaties. Wat moet worden aangepast:
- Enkel gegevens opvragen die strikt noodzakelijk zijn
- Meer gebruik maken van verklaringen op eer: Dit kan de hoeveelheid benodigde documenten aanzienlijk verminderen. Dit vereenvoudigt het proces en vermindert de administratieve last voor alle ondernemingen.
- Vermijd het onnodig gebruik van normen: Normen worden vaak gebruikt bij overheidsopdrachten, maar vaak zijn ze onnodig. Dit kan leiden tot extra inspanningen voor ondernemingen die niet altijd weten hoe ze hiermee moeten omgaan. We bevelen aan om een juridisch en praktisch overzicht te geven van normen met daarbij tips en tricks voor aanbestedende diensten. Dit overzicht bevat dan o.m. criteria voor het gebruik van normen en de gevolgen van het vermelden van normen in een bestek.
- Ontwikkel kmo-vriendelijke clausules.
- Zet maximaal in op digitalisering: We bevelen aan om maximaal gebruik te maken van elektronische communicatiemiddelen om de efficiëntie, transparantie en duurzaamheid van plaatsingsprocedures te verbeteren. Implementeer daarbij het “only once”-principe op alle niveaus: Op die manier hoeven ondernemingen niet herhaaldelijk dezelfde documenten aan te leveren. Bovendien versnelt dit het proces significant. Het maximaal gebruik maken van de Telemarc-applicatie waarmee aanbestedende overheden documenten rechtstreeks bij bevoegde diensten kunnen opvragen in plaats van bij de onderneming.